T.C.
YARGITAY
12. Hukuk Dairesi
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
Y A R G I T A Y İ L A M I
ESAS NO : 2023/299
KARAR NO: 2023/7213
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
TARİHİ : 07/11/2022
NUMARASI : 2022/300-2022/2660
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki davalı/alacaklı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
Alacaklı tarafından borçlular aleyhine başlatılan ilamlı takipte Türkiye ……..Bankası A.Ş. …….Ziya Şubesine ait 25.09.1996 tarih ve 103792 nolu 154.762,90 USD bedelli teminat mektubu üzerine dosya alacaklısı lehine haciz konulduğu ve haciz nedeniyle teminat mektubu bedelinin dosyaya ödenmesi için şikayetçi bankaya 08.06.2016 tarihli müzekkerenin gönderildiği, şikayetçi bankanın icra mahkemesine başvurusunda sair iddiaları ile birlikte teminat mektubu tazmin talebi için 10 yıllık zamanaşımı süresinin dolduğunu iddia ederek 08.06.2016 tarihli müzekkerenin iptalini talep ettiği, mahkemece, vadesiz teminat mektuplarının 10 yıllık zamanaşımı süresine tabi olduğu, teminat mektubuna dair borcun banka için alacaklının 27.03.2000 tarihli tazmin talebi ile muaccel hale geldiği, alacaklının 08.06.2016 tarihli talebi ile borcun muaccel olduğu tarih arasında 10 yıllık zamanaşımı süresinin dolduğu gerekçesiyle şikayetin kabulüne, 08.06.2016 tarihli müzekkerenin iptaline karar verildiği, kararın alacaklı tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği, hükmün alacaklı tarafından temyiz edildiği anlaşılmaktadır.
Banka teminat mektupları konusunda hukukumuzda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Yargıtay’ın 13.12.1967 tarihli, 1966/16 E., 1967/7 K. sayılı ve 11.06.1969 tarihli ve 1969/4 E., 1969/6 K. sayılı içtihadı birleştirme kararları ile “..teminat mektuplarının mahiyet itibariyle Borçlar Kanunu’nun 110. [TBK m. 128] maddesinde sözü edilen üçüncü şahsın fiilini taahhüt niteliğinde bir garanti akdi olduğu…” hüküm altına alınmıştır.
6098 sayılı TBK’nın 128. maddesinde düzenlenen üçüncü kişinin fiilini üstlenme kapsamında bir tür garanti sözleşmesi olan teminat mektuplarının vadeli ya da vadesiz olarak düzenlenmeleri mümkündür. Vadesiz teminat mektuplarında zamanaşımı, bu tür ilişkiler için yasalarda ayrı bir zamanaşımı süresi öngörülmediğinden 10 yıl olup bu süre alacağın muaccel olduğu tarihten itibaren başlayacaktır.
İzmir 5. İcra Müdürlüğünün 2015/499 Esas sayılı takip dosyasının incelenmesi ile; alacaklı ………….Denizcilik ve Tic. A.Ş. tarafından borçlular …………..İnternational Ltd. Ve …………….PTE Ltd. aleyhine 24.02.2000 tarihinde ilamlı takip başlatıldığı, takip dayanağı ilamın İzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 1996/752 E. 1999/1067 K. sayılı ilamı olduğu, bu dava açılmadan önce takip alacaklısının Aliağa Asliye Hukuk Mahkemesinin 1996/154 D. İş sayılı dosyasından Karim’s Şirketi aleyhine ihtiyati tedbir başvurusunda bulunduğu, Sibel Deval gemisi ile taşınan yükün 154.762,90 ABD Doları değerindeki kısmı üzerine ihtiyati tedbir konulmasına karar verildiği, bunun üzerine, Karim’s Şirketi tarafından Türkiye Tütüncüler Bankası A.Ş.’nin 25.09.1996 tarihli ve 154.762,90 ABD Doları tutarlı Teminat Mektubu ibraz edilerek yükün teslim alındığı ve ihtiyati tedbirin teminat mektubu üzerinde devam ettiği, İzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 01.03.2000 tarih ve 2000/504 D. İş sayılı kararı ile teminat mektubu üzerine ihtiyati haciz konulduğu ve takibin kesinleşmesi ile kesin hacze dönüştüğü, İzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 1996/752 E. 1999/1067 K. sayılı ilamı ile davanın kabulüne ve ihtiyati tedbir kararının hüküm kesinleşinceye kadar devamına karar verildiği ve ilamın 25.04.2006 tarihinde kesinleştiği anlaşılmıştır.
……………….Bankası A.Ş. ………..Ziya Şubesine ait 25.09.1996 tarih ve 103792 nolu 154.762,90 USD bedelli teminat mektubu incelendiğinde; 154.762,90USD’a kadar Karim’s İnternational Ltd.’nin tazmin borcu için bankanın müteselsil borçlu olduğu, bu borcun Karim’s,İnternational Ltd. tarafından ödenmemesi halinde ilk yazılı istek üzerine önceden ihtarname çekilmesine gerek olmaksızın banka tarafından ödeneceğinin taahhüt edildiği, teminat mektubunun kesin ve süresiz olduğu anlaşılmaktadır.
Alacaklı tarafından takibin kesinleşmesinden sonra 28.03.2000 tarihinde teminat mektubunun paraya çevrilmesinin talep edildiği, Müdürlükçe tedbirin hüküm kesinleşene kadar devam etmesine karar verildiği için talebin reddedildiği, alacaklı tarafından tekrar 13/01/2015 tarihinde teminat mektubunun paraya çevrilmesinin talep edildiği, müdürlüğün talep gibi işlem yapmaması üzerine alacaklının müdürlük işleminin iptali için başvurması üzerine İzmir 5. İcra Hukuk Mahkemesinin 2015/47E. 2016/42 K. sayılı kararı ile alacaklının talebinin kabul edildiği, birleşen davada şikayetçi bankanın teminat mektubuna yönelik haczedilmezlik şikayetinin de reddedildiği, alacaklının bu sefer anılan kararı da icra dosyasına sunarak 08.06.2016 tarihinde teminat mektubunun paraya çevrilmesi talebini tekrarladığı görülmüştür.
Düzenlediği teminat mektubuna ilişkin bankanın borcu, riskin gerçekleşmesinden sonra bankadan ödeme talebinde bulunulmasıyla muaccel hale gelecektir. Teminat mektubunun paraya çevrilmesi için ilk talep 28.03.2000 tarihli olsa da teminat mektubu üzerindeki tedbir kararı ilamın kesinleştiği 25.04.2006 tarihine karar devam edeceğinden ve paraya çevirme mümkün olmayacağından teminat mektubunu düzenleyen banka ve bankanın külli halefi olan şikayetçi banka yönünden bu tarihe kadar borcun muaccel hale gelmesi söz konusu olmayacaktır.
Sonuç olarak, kararın kesinleştiği ve tedbirin kalktığı 25.04.2006 tarihinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresi dolmadan alacaklının 13.01.2015 tarihinde paraya çevirmeyi talep ettiği, zaman aşımının dolmadığı anlaşılmıştır.
O halde, mahkemece şikayetin reddi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz olup Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılması, ilk derece mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir.
SONUÇ:
Alacaklı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile yukarıda yazılı nedenlerle 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK’nın 364/2. maddesinin göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK’nın 373/1. maddesi uyarınca, istinaf talebinin esastan reddine ilişkin İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi’nin 07.11.2022 tarih 2022/300 E. – 2022/2660 K. sayılı kararının KALDIRILMASINA, İzmir 4. İcra Hukuk Mahkemesi’nin 09/11/2021 tarih 2018/683 E, 2021/739 K. sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, dosyanın İlk Derece Mahkemesi’ne, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesi’ne gönderilmesine, 07.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.