T.C.
ADALET BAKANLIĞI
Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü
Sayı : E-42569666-301.02.01[4-5-Hukuk Tebligat Genel Görüş Klasörü]-52981/159797 31.10.2024
Konu : Temsilciliklerimizce Yurtdışındaki Vatandaşlarımıza Yapılan Tebligat Süreçlerinde Yaşanan Sorunlar ve
Çözüm Önerileri
DAĞITIM YERLERİNE
Hukuki ve cezai konularda uluslararası adli yardımlaşma; tebligat, istinabe, suçluların iadesi, hükümlülerin transferi, kovuşturmaların aktarılması işlemlerini yapmak, 1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 45. maddesinde Genel Müdürlüğümüz görevleri arasında sayılmış bulunmaktadır.
Genel Müdürlüğümüz ulusal mevzuat yanında uluslararası sözleşmelerden kaynaklanan Merkezi Makam sıfatıyla yürüttüğü bu görevinden dolayı uluslararası adli yardımlaşmaya ilişkin zaman zaman soru ve sorunların muhatabı olmaktadır.
Diğer yandan, Dışişleri Bakanlığının yurtdışı temsilciliklerinin de 7201 sayılı Tebligat Kanunu’nun 25/a maddesi uyarınca yabancı ülkedeki Türk vatandaşlarına yapılan tebligat sürecinde görevleri bulunmaktadır.
Bu çerçevede, adli mercilerimizden dış temsilciliklerimize anılan kanun uyarınca gönderilen tebligatların iletilmesi esnasında yaşanan sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin, Dış Temsilciliklerimizin görüşleri doğrultusunda Dışişleri Bakanlığı tarafından hazırlanarak Genel Müdürlüğümüze iletilen çalışma belgesindeki bazı hususlar gözden geçirilerek yapılan değerlendirmeler sonucunda aşağıda sıralanmıştır.
I) Yurt dışında yapılan tebligat süreçlerinde yaşanan sorunlar arasında;
-Adli merciler tarafından elektronik ortamda gönderilen tebligatların bazı kereler fiziki yollarla da gönderilmesinin mükerrer işlemlere yol açtığı, bundan kaynaklı olarak Dış temsilciliklerimizde fazla sayıda tebligat işlem hacmi oluştuğu ve tebligat süreçlerinin beklenenden uzun sürdüğü,
-Tebligat gönderen bazı adli mercilerin Dış Temsilciliklerimizin görev bölgesi ayrımına dikkat etmemesi ve bu sebeple tebligat taleplerinin yanlış Temsilciliğe gönderilmesinin ilave havale işlemleri oluşturması nedeniyle emek ve zaman kaybı ortaya çıkardığı,
-Adli mercilerce, muhatapla ilgili isim, soy isim, TCKN ve adres gibi eksik bilgi/evrak ihtiva eden yahut üst yazıda tarih bilgisine yer verilmeyen bazı tebligat taleplerinin düzenlendiği, bu taleplerden bazılarının Dış Temsilciliklerimizce yerine getirilmesi mümkün olmayan hususlar içerdiği, (ifade alma vb. ceza muhakemesi işlemleri, kişilerin sosyal/ ekonomik durum tespiti, DNA ve idrar örneği, köksüz saç örneği, 10 mg ağırlığında tırnak örneği talebi vb.) bu durumun tebligat işlemlerinde zaman kaybı yarattığı,
-Adli mercilerin zaman zaman Türk vatandaşı olmayan kişilere/Mavi Kartlılara, vefat eden şahıslara ve Temsilcilik görev bölgesinde ikamet etmeyen vatandaşlarımıza yönelik tebligat taleplerinin olduğu, bu sebeple tebligat süreçlerinin beklenenden uzun sürdüğü ve Temsilciliklerimize ek iş yükü ve posta maliyeti getirdiği,
-Bazı adli merciler tarafından Dış Temsilciliklerimize yapılan akıbet yazışmalarından bahisle, tebligat evrakı için muhataba tanınan kanuni süre sona ermeden söz konusu tebligatlara ilişkin ilgili Temsilciliğimizce vakitlice yanıt verildiği halde aynı evraka 2-3 kez akıbet soruşturması yapıldığı, keyfiyetin gereksiz yazışmalara yol açtığı, zaman ve mesai kaybının ortaya çıktığı,
-Buna ek olarak, adli merciler tarafından yakın tarihli bazı adli iş ve işlemlerle ilgili tebligat taleplerinin yapıldığı, akabinde tebligat işlemleri için gereken postalama ve işlem süreleri gözetilmeksizin kısa bir süre sonunda ilgili tebligat evrakı hakkında akıbet soruşturması yapıldığı, bu durumun lüzumsuz yazışmalara neden olduğu,
-Tebligat talebinde bulunan adli merciler tarafından Dış Temsilciliklerimizden adres araştırması yapılmasının istendiği, bazı durumlarda bu taleplerin Temsilciliklerimizin bulunduğu ülkelerde kişisel verilerin korunmasına ilişkin mevzuatla ve uluslararası antlaşmalarla uyuşmadığı,
Bu nedenlerden ötürü, tebligat işlemlerinin beklendiği şekilde gerçekleşemediği, yaşanan gecikmeler nedeniyle Dış Temsilciliklerimiz hakkında adli makamlar tarafından muhtelif soruşturmaların açıldığı,
kaydedilmektedir.
II) Yurt dışında yapılan tebligat süreçlerinde yaşanan sorunlara ilişkin çözüm önerileri olarak;
– Tebligata muhatap vatandaşlarımızın güncel ikamet bilgileri, vatandaşlık durumları, sağ olup olmadıkları vb. verilerin doğrudan UYAP/MERNİS sisteminden çekilmesi ve tebligat evrakının doğru Temsilciliğe gönderiminin sağlanması amacıyla;
İlk olarak Dış Temsilciliklerimizin görev bölgelerinin Genel Müdürlüğümüzün İnternet Sitesi ana sayfasında yer alan Adli Yardımlaşma ve Hukuk Tebligat sekmeleri altındaki Yurtdışında Bulunan Dış Temsilciliklerimizin Görev Bilgileri ve Posta Kodlarına İlişkin Bilgiler kısmından (https://diabgm.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/yurtdisinda-bulunan-distemsilciliklerimizin-gorevbilgilerine-iliskin-bilgiler 14022020011202) kontrol edilerek tebligat evrakının doğrudan ilgili Başkonsolosluğa gönderilmesi, o ülkede Başkonsolosluk biriminin bulunmaması halinde ise Büyükelçiliğimizin Konsolosluk Şubesine gönderilmesi,
– Buna ek olarak, tebligat evrakında kayıtlı muhataba ait bilgilerin eksiksiz ve doğru bir şekilde Dış Temsilciliklerimize bildirilmesi,
– Yabancı gerçek ve tüzel kişilere yapılacak tebligatın, Tebligat Kanunu 25/a uyarınca yapılmasının talep edilmemesi; başta 1965 tarihli Hukukî ve Ticarî Konularda Adlî ve Gayri Adlî Belgelerin Yabancı Memleketlerde Tebliğine Dair Sözleşme olmak üzere İkili veya Çok Taraflı Sözleşmeler uyarınca tebligatın yapılmasının istenmesi,
– Tebligata muhatap vatandaşlarımızın e-Tebligat/UETS (Ulusal Elektronik Tebligat Sistemi) hesaplarının olup olmadığının kontrol edilmesi, UETS hesabı bulunan vatandaşlarımıza yapılacak tebligatların doğrudan elektronik olarak yapılması,
– Dış Temsilciliklerimize elektronik ortamda gönderilen tebligatlarda mutlak surette evrakın “fiziki olarak gönderilip gönderilmeyeceği” hususuna yer verilmesi ile mükerrer yazışmalara sebebiyet verilmemesi,
– Tebligat talebinin yerine getirilme sürecinde gecikme yaşandığı değerlendirilen Başkonsolosluklar ile söz konusu gecikme nedenlerinin tespiti ve çözümü hakkında öncelikle imkan dahilindeki hızlı iletişim araçları (resmi elektronik posta vb.) ile irtibat kurulmaya çalışılması,
– Yabancı ülkelere gönderilecek ve içerisinde duruşma tarihi, satış ilanı tarihi gibi belirli bir günü içeren bazı adli iş ve işlemlere ilişkin tebliğ evrakının, tebliği çıkaran merci tarafından, Tebligat Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 41 inci maddesi uyarınca belirlenen günden en az üç ay önce ilgili Dış Temsilciliğimize gönderilmesi gerektiği,
-16.11.2011 tarihli 63/2 ve 69/2 sayılı Genelgelerde ifade edildiği üzere yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın Konsolosluk-net sisteminde kayıtlı adreslerine adli mercilerimizce UYAP üzerinden mahallinde erişimin mümkün olduğu, Konsolosluk-net sisteminde adres bulunmaması halinde, hazırlanacak istinabe talebi evrakı ile, yabancı ülke yetkili adli makamlarından adres tespitinin talep edilebileceği,
hususlarının göz önünde bulundurulması yarar sağlayabilecektir.
III) Tebligat süreçlerinin uzamasına sebebiyet veren diğer hususlar;
– Dış Temsilciliklerden alınan geri bildirimlerde, adli yardımlaşma taleplerinin zaman zaman evrakın çevirisi yapılmaksızın gönderildiği, bu durumun gereksiz yazışma yapılmasına ve zaman kaybına sebebiyet verdiği görülmüştür.
– Yeni açılan mahkemelerin kurum kodlarının DETSİS’e iletilmediği durumlarda, Dış Temsilciliklerce kullanılan Belge Arşiv sisteminde mahkemelerin bulunmasında zorluk yaşanmakta ve bu durum zaman kaybına sebebiyet vermektedir. Bu sorunun giderilmesi için kurum kodlarının düzenli olarak güncellenebileceği akla gelmektedir.
Bu itibarla, yukarıda belirtilen çözüm önerileri, Dış temsilciliklerimiz tarafından söz konusu tebligatların zamanında ve doğru bir şekilde muhataplarına ulaştırılması, yargı sürecinin aksamadan yürütülmesi ve tarafların mağduriyetlerinin azaltılması açısından önem taşımaktadır.
Bu bağlamda yukarıda belirtilen sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin olarak yapılan işlemlerde gereken dikkat ve özenin gösterilmesini ve keyfiyetin yargı çevrenizdeki Cumhuriyet Başsavcılıklarına, Mahkemelere ve İcra Müdürlüklerine duyurulmasını rica ederim.