Toplu ipoteğe konu olan gemiler için takibin hepsini kapsayıcı yapılması ve satış istenmesi gerektiği-
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki borçlu tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hâkimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
Sair temyiz itirazları yerinde değil ise de;
Alacaklı tarafından borçlu … Limited ile ipotek veren …Tersanesi A.Ş. aleyhine ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile başlatılan ilamlı takipte, şikayetçi ipotek veren … Tersanesi A.Ş. icra mahkemesine başvurusunda, sair şikayetinin yanında, alacaklı yabancı bankanın iki farklı gemi üzerindeki ipotek nedeniyle tek bir takip yaparak alacağın tahsilini talep etmesi gerekirken aynı borç için iki ayrı takip yaptığını ileri sürerek takibin iptalini talep ettiği, … 7. İcra Hukuk Mahkemesi’nin 05.05.2017 tarih ve 2017/… E. 2017/… K. sayılı kararı ile şikayetlerin reddine karar verildiği, borçlu tarafından, şikayetlerin reddine dair ilk derece mahkemesi kararına karşı istinaf yoluna başvurulduğu, … Bölge Adliye Mahkemesi … Hukuk Dairesi’nin 08.11.2017 tarih ve 2017/1447 E. 2017/1758 K. sayılı kararı ile istinaf başvurusunun HMK’nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddedildiği anlaşılmaktadır.
… Limited’in, alacaklı bankadan kredi borcundan kaynaklı borçlarının teminatı olarak toplam iki adet gemi üzerinde inşa halinde gemi (Yeni İnşa) ipoteği sözleşmesi ile ipotek tesis edildiği, bu gemilerin şikayetçi borçluya ait olduğu, kredi borçlarından kaynaklı olarak bankanın iş bu şikayete konu takip dışında, … 10. İcra Müdürlüğü’nün 2017/1739 Esas sayılı takip dosyasında da diğer gemi hakkında ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilamlı takibe giriştiği hususu tarafların kabulündedir.
İİK’nun 153/a-2 maddesine göre ipoteğin paraya çevrilmesine ilişkin hükümler, gemi ipoteğinin paraya çevrilmesine de uygulanır. Bu hükümlerde geçen “taşınmaz” terimi Türkiye’de veya yurt dışında sicilde kayıtlı olan gemileri; “tapu sicili” terimi gemi sicilini ve “ipotek” terimi gemi ipoteklerini anlatır.
TMK’nun 855/1-2. maddesi; “Birden çok taşınmazın aynı borç için rehnedilmesi, taşınmazların aynı malike veya borçtan müteselsilen sorumlu olan maliklere ait olmalarına bağlıdır.
Aynı alacak için birden çok taşınmazın rehnedildiği diğer hâllerde, her taşınmazın alacağın ne miktarı için güvence oluşturduğu rehin kurulurken belirtilir” hükmünü içermektedir. Buna göre, birden fazla taşınmazın, bir alacağın teminine tahsis edilmesi mümkündür. Bu durum, toplu rehin kurulması veya rehin yükünün paylaştırılması yoluyla sağlanabilir.
Toplu rehin, Türk Medeni Kanunu’nun “Taşınmaz birden çok ise” kenar başlığını taşıyan 855/1. maddesinde; “Birden çok taşınmazın aynı borç için rehnedilmesi, taşınmazların aynı malike veya borçtan müteselsilen sorumlu olan maliklere ait olmalarına bağlıdır” şeklinde düzenlenmiştir. Yasa metninde de açıkça ifade edildiği gibi, bu rehin türü, “üzerinde rehin kurulmak istenen taşınmazların mülkiyetinin aynı kişiye ait olması” ya da “taşınmazlar ayrı kişilerin mülkiyetinde, yani taşınmazların malikleri farklı kimseler ise, bu kişilerin güvence altına alınmak istenen borçtan müteselsil olarak sorumlu bulunmaları” hallerinde kurulabilmektedir. Bu şartlar yoksa toplu rehin kurulamaz.
Toplu rehinde, tek bir alacağın tamamı, birden fazla taşınmaz ile teminata alınmış olup, birden fazla taşınmaz üzerinde kurulu rehinler arasında hukuki bağlılık vardır ve bu bağ içerisinde alacaklının alacağını tahsil etmesi asıldır. Rehin alacaklısının, teminat ne denli fazla olursa olsun, temelde alacağını, ancak bir kere elde edebileceğinin de unutulmaması gerekir. Böylece rehinli taşınmazlardan birisinin paraya çevrilmesi halinde, rehin alacaklısı alacağını tahsil etmişse, artık diğer taşınmaz üzerindeki rehnin konusu kalmayacak ve sona erecektir. Kısacası, alacaklı, alacağının tutarını bir kez isteyebilir. Alacağı tümüyle karşılandığında, bütün taşınmazlar hakkındaki rehin hakkının sona ermesi gerekir.
4721 Sayılı TMK’nın 873/3. maddesinde; “Aynı alacak için birden fazla gayrimenkul üzerinde rehin tesis edilmiş ise, alacaklı bunların aynı zamanda satılmasını talep etmeye mecburdur. Bununla beraber, icra memuru ancak gerektiği kadarını satar” hükmüne yer verilmiştir. Buna göre, toplu rehin durumunda, ipotek alacaklısı, alacağı gününde ödenmemişse, açıklanan yasa hükmü gereği, üzerinde toplu (birlikte) rehin kurulmuş olan taşınmazların her birinin aynı zamanda satılmasını talep etmek zorundadır. Bu zorunluluk, alacaklının, istediği taşınmazı sattırarak keyfi davranmasını önlemeye yöneliktir (HGK. 27.11.2002. T, 12-823/1020 K.).
Somut olayda,…Limited ile alacaklı banka arasında 12.03.2013 tarih ve 168/2012 nolu 39.000.000 ABD Doları ana para bedelli kredi sözleşmesi imzalandığı, 24.07.2013 tarihli İnşa Halindeki Gemi (Yeni İnşa) İpoteği Sözleşmesinde borçlunun kredi sözleşmesi nedeniyle doğmuş ve doğacak borçlarının teminatı olarak takibe konu NB 005 isimli ….. IMO nolu gemi ile M/V … isimli ….. IMO nolu gemi üzerinde 50.700.000 ABD Doları bedelle üst sınır ipoteği tesis edildiği görülmekle, bu gemiler üzerine kurulu ipoteklerin toplu ipotek olduğunun kabulü gerekir.
Bu durumda, alacaklı tarafından, TMK’nın 873/3. maddesi uyarınca; toplu ipoteğe konu gemiler hakkında aynı anda takibe girişilip birlikte satışının istenilmesi zorunlu olup, aynı borç için, … 10. İcra Müdürlüğü’nün 2017/1740 Esas sayılı dosyası üzerinden gemilerin ipotek limitleri dahilinde ayrı bir takibe girişilmesi doğru olmadığından, mahkemece takibin iptaline karar verilmesi gerekirken, şikayetin reddi yönünde hüküm tesis edilmesi ve borçlunun istinaf başvurusunun Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddine karar verilmesi isabetsizdir.
SONUÇ: Şikayetçi şirketin, temyiz itirazlarının kabulü ile yukarıda yazılı nedenlerle 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK’nun 364/2. maddesinin göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK’nun 373/1. maddesi uyarınca, … Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin 08/11/2017 tarih ve 2017/1447 E.-2017/1758 K. sayılı istinaf talebinin reddine ilişkin kararının KALDIRILMASINA ve … 7. İcra Hukuk Mahkemesi’nin 05/05/2017 tarih ve 2017/546 E. 2017/574 K. sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesi’ne gönderilmesine, 11/03/2019 gününde oy birliğiyle karar verildi.
12. HD. 11.03.2019 T. E. 4524, K: 3946