Uyuşmazlık; ilk derece mahkemesince ara karar gereğinin yerine getirilmesi, hacze konu mahcuzun model yılının teknik özellikleri ve kaporta durumu dikkate alınarak belirlenmesi, motor numarasının bilirkişi raporu ile açıklığa kavuşturularak, elde edilen bilgilerin dava dosyasında bulunan ve taraf vekillerinin dayandığı ve varsa toplanmayan delilleri de toplanarak diğer delillerle birlikte değerlendirilerek oluşacak sonuca göre karar verilmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır..

I. İNCELEME SÜRECİ

Davacı İstemi

4. Davacı alacaklı vekili dava dilekçesinde; müvekkili tarafından Ankara 9. İcra Müdürlüğünün 2013/5934 Esas sayılı dosyasında davalı Ali Titrek aleyhine başlatılan kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile icra takibinde borçlu adına Sincan Ziraat Odasına 386 tescil sıra no ile kayıtlı olan 06.23.10.270 plakalı New Holland marka 1999 model, TC56 tipinde 801106035 şasi, YA838029 motor nolu biçerdöverin Eskişehir 4. İcra Müdürlüğünün 2013/777 Talimat dosyasında (24.05.2013 tarihinde) davalı üçüncü kişi Güllüler Hayvancılık Tar. San. Tic. Ltd. Şti. elinde haczedildiğini, haciz sırasında biçerdöverin şasi nosunun değiştirildiğinin ve motor nosunun ise aynen durduğunun tespit edildiğini, haciz esnasında üçüncü kişi Güllüler Hayvancılık Tar. San. Tic. Ltd. Şti.’nin biçerdöverin kendilerine ait olduğunu ve Cevdet Çöloğlu’ndan satın aldıklarını, haczedilen biçerdöverin Eskişehir Ziraat Odasından verilme 2011/96 tescil sıra No.lu 26.10.11.086 plakalı 2000 model, TC56 tipinde 809338034 şasi, 134524 motor nolu biçerdöver olduğunu iddia ettiğini, fiili haciz sırasında biçerdöverin motor nosunun YA838029 olduğu, şasi nosunun ise sağ ön dingil üzerindeki yerde 809338034 yazılı olduğunun tespit edildiğini, biçerdöverin davalı borçlu Ali Titrek’e ait olduğunu, şasi numarasında sahtecilik olduğunu, orijinal şasi numarasının zımpara taşı ile silinmiş olup çakma numaratör ile sonradan yazıldığını, ortada aynı biçerdövere ilişkin biri Sincan Ziraat Odasından, biri Eskişehir Ziraat Odasından verilme iki adet ruhsat bulunduğunu, gerçek ruhsatın Silivri Ziraat odasında kayıtlı olup, 2005/545 Tescil kaydı-34.08.05.302 plaka ile Deniz Leasing Finansal Kiralamaya ait olduğunu ve 16.02.2009 tarihinde Yusuf Türkal’a satıldığını, diğer ruhsatın sahte evraklara dayanılarak alındığını ileri sürerek istihkak davasının kabulü ile haczedilen biçerdöverin davalı borçlu Ali Titrek’e ait olduğunun tespitine, davalı Güllüler Hayvancılık Tar. San. Tic. Ltd. Şti. adına olan Eskişehir Ziraat Odasından verilme 2011/96 tescil sıra No.lu 26.10.11.086 plakalı 2000 model TC56 tipinde 809338034 şasi, 134524 motor No.lu biçerdöver kayıt dosyasının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı Cevabı

5. Davalı üçüncü kişi cevap dilekçesinde; davanın süresinde açılmadığını, davaya konu iddiaların icra mahkemesinde çözümlenemeyeceğini, biçerdöverin Akşehir 1. Noterliğinin 13.05.2011 tarihli ve 5871 yevmiye numaralı iş makinesi satış sözleşmesi ile Güllüler Hayvancılık Tar. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından satın alındığını, satış işleminin mevzuata uygun olduğunu, davacının biçerdöverin şasi nosunun değiştirildiği iddiasını kabul etmediklerini, ayrıca bu iddianın üçüncü kişi şirket tarafından bilinemeyeceğini, şirketin resmî kayıtlara güvenerek biçerdöveri iyiniyetle satın aldığını belirterek davanın reddini savunmuştur.

6. Davalı borçlu cevap dilekçesinde; davayı kabul ettiklerini, biçerdöveri Halim Kaya ve diğerlerine sattığını ancak bedeli ödenmediğinden biçerdöverin (noterde) satışını vermediğini, bu esnada biçerdöverin nerede olduğunu araştırdığını, biçerdöverin şasi numarasının değiştirilerek başka kişilere satıldığını öğrendiğini belirterek davanın kabulüne karar verilerek, yargılama giderlerinden sorumlu tutulmamasını istemiştir.

İlk Derece Mahkemesinin Birinci Kararı

7. Ankara 16. İcra (Hukuk) Mahkemesinin 03.04.2014 tarihli ve 2013/456 Esas, 2014/286 Karar sayılı kararı ile; davanın süresinde olduğu, bilirkişi raporu dikkate alındığında haczedilen makinanın her ne kadar (üçüncü kişi Güllüler Hayvancılık Tar. San. Tic. Ltd. Şti. yetkilisi) İsmail Güder isimli şahıs elinde haczedilmiş ise de İsmail Güder tarafından haczedilmiş araçla motor ve şasi numarası uymayan bir ruhsat ibraz edildiği, ibraz edilen ruhsattaki motor ve şasi numarasının ait olduğu biçerdöverin başka bir şahsa ait olduğunun getirtilen resmî evraklardan tespit edildiği, haczedilen biçerdöverin motor numarasının aynı olduğu, şasi numarasının ise son rakamının değiştirilmiş olduğu, yani haczedilen biçerdöverin İsmail Güder tarafından ibraz edilen ruhsatla birbirini doğrulamadığı, borçlu Ali Titrek’e ait ruhsatın motor şasi numarasının son rakamı dışında haczedilen biçerdöverle birbiriyle denk düştüğü, resmî memur tarafından da şasi numarasında silinti yapıldığının tespit edildiği, tüm bunlara göre haczedilen biçerdöverin İsmail Güder’e (doğrusu üçüncü kişi Güllüler Hayvancılık Tar. San. Tic. Ltd. Şti.’ne) ait olmadığı, aksine bir delilin de dosyaya yansımadığı, borçlu Ali Titrek’e ait olduğu, borçlunun ön inceleme tutanağı hazırlanmadan önce davayı kabul ettiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Özel Dairenin Birinci Bozma Kararı

8. İlk derece mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı üçüncü kişi vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

9. Yargıtay 8. Hukuk Dairesince 03.11.2016 tarihli ve 2016/13737 Esas, 2016/14960 Karar sayılı kararı ile;

“…Dava, alacaklının İİK’nun 99. maddesi uyarınca açtığı istihkak iddiasının reddi talebine ilişkindir.

Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş ise de yapılan inceleme ve araştırma karar vermeye yeterli değildir.

Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelere göre makine mühendisi bilirkişi katılımı ile mahcuz biçerdövere ilişkin mahallinde keşif yapılarak, söz konusu iş makinesinin istihkak iddia eden 3. kişinin sunduğu ruhsat ile borçlunun sunduğu ruhsat da göz önünde bulundurulmak sureti ile belgelere uygunluğunun belirlenmesi, motor şasi numarasının silinmesi veya kazınması durumu olup olmadığının denetime elverişli bilirkişi raporu ile açıklığa kavuşturulması, bu doğrultuda elde edilen bilgilerin dava dosyasında bulunan diğer delillerle birlikte değerlendirilerek oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş ve hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir…” gerekçesi ile karar bozulmuştur.

İlk Derece Mahkemesinin İkinci Kararı

10. Ankara 16. İcra (Hukuk) Mahkemesinin 17.09.2019 tarihli ve 2017/165 Esas, 2019/737 Karar sayılı kararı ile; bozma kararına uyulduktan sonra, yapılan keşifte dava konusu biçerdöverin gerek sağ yan cam altında bulunan kaportası üzerindeki etiketin, gerekse gömme orjinal şasi numarasının 809338034 olduğu, bu şasi numarasının davalı Güllüler Hayvancılık Tar. San. Tic. Ltd. Şti.’nin iş makinesi tescil belgesiyle uyumlu ve dosyadaki tescil belgelerine göre de 12.09.2006 tarihinden beri bu şasi numarasına göre kayıtlı olduğu, araçların kimliklerinin şasilerine göre tespit yapıldığı, ayrıca 809338034 şasi numarasına göre New Holland Belçika ana merkezi Web sayfasında bilirkişi marifetiyle yapılan araştırmada bu şasi numaralı biçerdöverin motor numarasının 134524 olduğunun tespit edildiği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.

Özel Dairenin İkinci Bozma Kararı

11. İlk derece mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı alacaklı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

12. Yargıtay 8. Hukuk Dairesince 19.01.2021 tarihli ve 2020/3811 Esas, 2021/210 Karar sayılı kararı ile;

“…Dava, alacaklının İİK’nin 99. maddesine dayalı istihkak iddiasının reddi talebine ilişkindir.

Mahkemece bozma ilamına uyulmasına rağmen bozma ilamı gereğince yeterli araştırma ve inceleme yapılmamıştır. Şöyle ki, hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava konusu biçerdöverin 2000 model 809338034 şasi nolu, 134524 motor nolu biçerdöver olduğu belirtilmiş, ancak davacı alacaklı vekilinin delil olarak dayandığı dava dışı Deniz Finansal Kiralamaya ait 2005 model 809338034 şasi, 134524 motor nolu tescil belgesi gözardı edilmiş, aynı saşe ve motor numarasına sahip iki ayrı iş makinesinin bulunup bulunmayacağı hususları dikkate alınarak dava konusu biçerdöverin kaporta ve teknik özellikleri itibari ile hangi yıla ait olduğu netleştirilmemiş, yine motor bloğu üzerinde bulunan numaralar kısmı netleştirilmemiştir. Bundan ayrı, Mahkemece 14.05.2019 tarihli ara karar ile; iş makinesinin motor numarasının araştırılması, motor numarasında değişiklik yapılıp yapılmadığı ile Sincan ve Silivri Ziraat Odalarındaki kayıtlar ile incelemeye konu iş makinesinin motor ve şasi numarası arasında bağlantının olup olmadığının belirlenmesi için ek rapor alınmasına karar verilmiş ise de, ek rapor alınmayıp ara karar yerine getirilmeden karar verilmiştir. Bu durumda, 14.5.2019 tarihli ara karar gereğinin yerine getirilmesi, yine hacze konu mahcuzun model yılının teknik özellikleri ve kaporta durumu dikkate alınarak belirlenmesi, motor numarasının bilirkişi raporu ile açıklığa kavuşturulması, bu doğrultuda elde edilen bilgilerin dava dosyasında bulunan ve taraf vekillerinin dayandığı ve varsa toplanmayan delilleri toplanarak diğer delillerle birlikte değerlendirilmesi ve oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiş ve hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir…” gerekçesi ile karar bozulmuştur.

Direnme Kararı

13. Ankara 16. İcra (Hukuk) Mahkemesinin 08.06.2022 tarihli ve 2022/375 Esas, 2022/823 Karar sayılı kararı ile; önceki gerekçe tekrar edilmek suretiyle direnme kararı verilmiştir.

Direnme Kararının Temyizi

14. Direnme kararı süresi içinde davacı alacaklı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK

15. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; ilk derece mahkemesince 14.05.2019 tarihli ara karar gereğinin yerine getirilmesi, hacze konu mahcuzun model yılının teknik özellikleri ve kaporta durumu dikkate alınarak belirlenmesi, motor numarasının bilirkişi raporu ile açıklığa kavuşturularak, elde edilen bilgilerin dava dosyasında bulunan ve taraf vekillerinin dayandığı ve varsa toplanmayan delilleri de toplanarak diğer delillerle birlikte değerlendirilerek oluşacak sonuca göre karar verilmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

III. GEREKÇE

16. Haciz cebri icra organı tarafından yapılan devlete ilişkin bir hakimiyet tasarrufu olup, icra takibinin konusu olan belli bir para alacağının ödenmesini sağlamak için, bu yolda istemde bulunan alacaklı lehine, söz konusu alacağı karşılayacak miktar ve değerdeki borçluya ait mal ve haklara, icra memuru tarafından hukuken el konulmasıdır. Kural olarak haciz işleminin tamamlanması için mala fiilen el konularak malın borçlunun tasarruf sahasına çıkarılması da gerekmemektedir. Borçlu elinde haczedilen bir malda, üçüncü kişi tarafından kendi lehine veya borçlu tarafından üçüncü kişi lehine hak iddia edilmesi üzerine, mahcuz malı hacizden kurtarmak amacıyla üçüncü kişinin alacaklıya karşı açtığı dava “istihkak davası” [2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (2004 sayılı Kanun) md. 96, 97/6]; elinde haczedilen bir malda hak iddia eden üçüncü kişiye karşı alacaklının, haczin kalkmasını önlemek için açtığı dava ise “istihkak iddiasının reddi davası” (2004 sayılı Kanun md. 99) olarak tanımlanmaktadır (Timuçin Muşul, İcra ve İflas Hukukunda İstihkak Davaları, Ankara, 2015, s.3; Baki Kuru, İcra ve İflas Hukuku El Kitabı, Ankara, 2013, s.543).

17. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun (2918 sayılı Kanun) 19 uncu maddesi uyarınca araç sahipleri araçlarını yönetmelikte belirtilen esaslara göre yetkili kuruluşa tescil ettirmek ve tescil belgesi almak zorundadırlar. Aynı Kanun’un 22 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Yönetmelikte gösterilen esaslara göre özel veya tüzel kişilere ait olanlardan; tarım kesiminde kullanılanlar ziraat odalarınca, tarım kesiminde kullanılanların dışında kalan ve sanayi, bayındırlık ve diğer kesimlerde kullanılanların tescilleri, üyesi oldukları ticaret, sanayi veya ticaret ve sanayi odalarınca yapılır, belge ve plakaları verilir.

18. Bir taşınır malı elinde bulunduran kişi onun maliki sayılır karinesi (2004 sayılı Kanun md. 97/a-1) trafik siciline tescil edilmiş araçlar yönünden uygulanmaz. Çünkü 2918 sayılı Kanun’un 20/d maddesine göre tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirlerinin geçerli olabilmesi için noterlerce yapılması gerekir. Trafik sicil kayıtları aracın gerçek malikini gösteren kayıtlardır. Haczedilen araç trafik sicilinde kimin adına kayıtlı ise araç maliki o kişi sayılır. Bu kaydın aksi noterlerce düzenleme şeklinde yapılan satış sözleşmesiyle ispat edilebilir. Tarım (ziraat) makinaları (biçerdöver makinası, saman balya makinası vb.) 2918 sayılı Kanun’un 22 inci maddesinin ikinci fıkrası ve Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 29 uncu maddesi uyarınca özel ve tüzel kişinin bulunduğu yer Ziraat Odasına tescili zorunlu araçlardandır. Bu nedenle tarım makinalarının her türlü satış ve devirlerinin geçerli olabilmesi için noterlerce resmî şekilde yapılması gerekir (2918 sayılı Kanun md. 20/d, Yönetmelik md. 36). Haczedilen tarım makinası ziraat odasında borçlu veya bir başkası adına kayıtlı ise davacı üçüncü kişinin istihkak davasının dinlenebilmesi için noter tarafından kendi adına düzenlenmiş satış belgesine dayanması gerekir. Adi satış belgesine dayanan üçüncü kişinin istihkak davası reddedilir (Ali Güneren, İcra ve İflas Hukukunda İstihkak Davaları ile Tasarrufun İptali Davaları, Ankara, 2004 s.469, 543, 546).

19. Somut olayda; alacaklı İlhan Tuncer vekili tarafından Ankara 9. İcra Müdürlüğünün 2013/5934 Esas sayılı dosyasında borçlu Ali Titrek aleyhine kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip başlatılmış, ödeme emrinin 02.05.2013 tarihinde tebliği üzerine borçlu 02.05.2013 tarihli mal beyanı dilekçesi ile ekte ruhsat fotokopisini sunduğu Sincan Ziraat Odasına kayıtlı 1999 model New Holland marka TC 56 tipinde 801106035 şasi, YA838029 motor numaralı biçerdöveri mal beyanı olarak bildirmiştir. Alacaklı vekilinin borçlunun mal beyanı olarak bildirdiği biçerdöverin haciz ve muhafaza edilmesi talebi üzerine 24.05.2013 tarihinde yapılan haciz işleminde davalı üçüncü kişi şirket yetkilisi biçerdöveri noter tarafından yapılan resmî sözleşme ile satın almış olduklarını beyan etmiştir.

20. Davacı alacaklı vekilinin biçerdöverin şasi numarasında sahtecilik olduğunu iddia etmesi üzerine mahkemece ilgili ziraat odalarından kayıtlar getirtilip, mahallinde keşif yapılarak 12.03.2018 tarihli bilirkişi raporu alınmış ve davacı vekili tarafından bilirkişi raporuna itiraz edilmiştir. Mahkemece 14.05.2019 tarihli duruşmada “Eskişehir İcra Mahkemesine yeniden yönerge yazılmasına, davacı vekilinin itirazlarını da kapsar şekilde bilirkişiden ek rapor alınmasının istenilmesine, ek raporda özellikle iş makinesinin motor numarasının araştırılması, motor numarasında değişiklik yapılıp yapılmadığı ile Sincan ve Silivri Ziraat Odalarındaki kayıtlar ile incelemeye konu iş makinesinin motor ve şasi numarası arasında bağlantının olup olmadığının belirlenmesinin istenilmesine, bilirkişiye yapacağı işlemler nedeniyle 250,00 TL ücret takdirine, gerekli posta gideri ile bilirkişi giderinin iki hafta içinde davacı vekili tarafından sunulmasına, bilirkişi ek raporunun taraf vekillerine tebliğine,” şeklinde ara karar oluşturulmuştur.

21. Hükme esas alınan 12.03.2018 tarihli bilirkişi raporunda dava konusu biçerdöverin 2000 model 809338034 şasi ve 134524 motor No.lu biçerdöver olduğu belirtilmiştir. Davacı alacaklı vekilinin delil olarak dayandığı dava dışı Deniz Finansal Kiralamaya ait 2005 model 809338034 şasi, 134524 motor No.lu tescil belgesi gözardı edilerek, aynı saşi ve motor numarasına sahip iki ayrı iş makinesinin bulunup bulunmayacağı hususları dikkate alınmamış, dava konusu biçerdöverin kaporta ve teknik özellikleri itibari ile hangi yıla ait olduğu ve motor bloğu üzerinde bulunan numaralar kısmı netleştirilmeyerek belirsizliğe yol açılmıştır. Mahkemece ziraat odalarından getirtilen kayıtlar arasında çelişki bulunduğu anlaşılmaktadır.

22. Mahkemece 14.05.2019 tarihli ara karar ile iş makinesinin motor numarasının araştırılması, motor numarasında değişiklik yapılıp yapılmadığı ile Sincan ve Silivri Ziraat Odalarındaki kayıtlar ile incelemeye konu iş makinesinin motor ve şasi numarası arasında bağlantının olup olmadığının belirlenmesi için ek rapor alınmasına karar verilmiş ise de, ara kararın gereği yerine getirilmeden, ek rapor alınmadan eksik inceleme ile karar verilmiştir.

23. O hâlde 14.05.2019 tarihli ara kararın gereğinin yerine getirilerek, dava konusu biçerdöverin model yılının teknik özellikleri ve kaporta durumu dikkate alınarak belirlenmesi, motor numarasının bilirkişi raporu ile açıklığa kavuşturulması, elde edilen bilgiler ile taraf vekillerinin dayandığı ve varsa toplanmayan delilleri toplanarak diğer delillerle birlikte değerlendirilmesi ve oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekir.

24. Hâl böyle olunca Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken önceki hükümde direnilmesi doğru olmamıştır.

25. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

IV. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

Davacı alacaklı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerle BOZULMASINA,

İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine,

2004 sayılı Kanun’a 5311 sayılı Kanun’un 29 uncu maddesi ile eklenen Geçici 7 nci maddesinin göndermesi ile uygulanması gereken 2004 sayılı Kanun’un 366 ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca kararın tebliğden itibaren on gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,

17.05.2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi

HGK. 17.05.2023 T. E: 2022/8-1238, K: 484