T.C.
ADALET BAKANLIĞI
Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü
Sayı : E-73640249-045.02[02]-510-2024-118/4721 12.02.2024
Konu : Emanet Para İşlemleri
DAĞITIM YERLERİNE
İlgi :Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığının 05.02.2024 tarihli ve E-73649484-622.02-177/1081 sayılı yazısı.
Bilindiği üzere; Genel Müdürlüğümüzün 06.05.2008 tarihli ve 104/1 nolu “Mahkeme Emanet Paraları ile İcra-İflas Dairelerince Tahsil Olunan Paraların Yatırılacağı Bankalar ve İcmal Cetvelleri” konulu Genelgesi kapsamında mahkemeler ve diğer adalet dairelerinde yürütülen yargısal faaliyetler neticesinde tahsil edilen paraların Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bünyesinde açılacak hesaplarda tutulacağı düzenlenmiştir.
Genelge ile;
a) Tereke ve ortaklığın giderilmesinden elde edilecek paralarla vesayet altında bulunan kişilere ait paralar ve tüm adlî yargı yerlerinde elde edilen sair mahkeme emanet paralarının,
b) İcra ve iflâs dairelerince tahsil olunan emanet paralarının,
c) Noter emanet paralarının,
d) İdarî yargı yerlerinde tahsil olunan mahkeme emanet paralarının,
Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O şubesinin bulunduğu yerlerde, işlerin en kolay şekilde yürütülecek ve Banka ile mutabık kalınacak bir şubesinde açtırılacak olan hesaplara yatırılması hususunda gereken dikkat ve özenin gösterilmesi istenilmiştir.
Bahse konu Genelge’nin yayımlandığı dönem ve takip eden yıllarda söz konusu vadeli hesaplara uygulanan faiz oranı, 3 kamu bankası tarafından (T.C. Ziraat Bankası A.Ş., Türkiye Halk Bankası A.Ş. ve Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına bildirilen ve ilan edilen tabela faiz oranı referans alınarak belirlenmiş, yine aynı Banka tarafından belirlenen politika faizinin de düşük olması nedeniyle, bankacılık piyasasında uygulanan mevduat faiz oranları da uzun süre birbirine yakın oranda yatay seyirde ilerlemiş ve referans alınan tabela faiz oranları ile aralarında bariz bir ayrışma yaşanmamıştır.
Devam eden süreçte ise Anayasa Mahkemesinin 2014/6577 numaralı bireysel başvuruya ilişkin alınan 16.02.2017 tarihli kararında, hukuki süreçlerin uzaması hâlinde, emanet olarak alınan paranın ilgilisine ödenme anına kadar tarafların para üzerinde tasarrufta bulunma, parayı kullanma veya paranın değerinin enflasyon karşısında aşınmasını önleyici tedbirler alma hakkı bulunmadığından emanet alınan paraların değerinin aşınmasını önleyici tedbirleri alma sorumluluğunun Devlete ait olduğunun belirtildiği ve bu sorumluluğun yerine getirilmemesi nedeniyle hak ihlali kararı verdiği anlaşılmıştır.
Genel Müdürlüğümüz tarafından Anayasa Mahkemesinin istikrar kazanan aynı yöndeki benzer kararları da dikkate alınarak, emanet alınan paraların değerinin aşınmasının önlenmesi amacıyla söz konusu Genelgenin uygulanmasına yönelik olarak tüm teşkilata duyurulan 18.10.2019 tarihli ve E.510/25269 sayılı yazımız ile; “denetim kolaylığı sağlanması ve emanet paraların bir bankada toplanması amacıyla Genel Müdürlüğümüz tarafından çıkarılan 06/05/2008 tarihli 104/1 numaralı Genelgede her ne kadar paraların Vakıfbank şubelerine yatırılması gerektiği belirtilmiş ise de; mevzuat hükümleri göz önüne alınarak, öncelikle diğer bankalardan faiz oranları ile ilgili teklif alınarak ilgili Vakıfbank Şubesi ile tekrar görüşülmesi, en yüksek oranı teklif eden bankanın vereceği faizi uygulamayı kabul ettikleri takdirde, söz konusu emanet paranın Vakıfbank hesabında tutulmaya devam edilmesi, aksi halde en yüksek teklifi veren milli bir bankaya yatırılması gerektiği” belirtilmişti. Ancak2023 yılının ikinci yarısı itibarıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının periyodik aralıklarla politika faizini yükseltmesi ve bankalara mevduatlara ilişkin yüklenen yükümlülükler nedeniyle mevduat faiz oranlarında dalgalanmalar meydana gelmiştir.
Tabela faiz oranlarının günlük piyasa etkilerinden uzak olması ve dönemsel belirlenmesi nedeniyle piyasada özel mevduata uygulanan değişken faiz oranlarına karşı bankalarca hızlı reaksiyon alınamadığı, bunun neticesinde bankacılık piyasasında faaliyet gösteren bankaların uyguladıkları faiz oranları ile Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından vadeli hesaplara uygulanan ve tabela faizi referans alınarak belirlenen faiz oranları arasında zaman zaman makasın açıldığı, Bakanlığımız tarafından ilgili banka nezdinde açılan vadeli hesaplarda aleyhe getiri farkları doğmaya başladığı, bu durumun da ilgililerin yakınmalarına sebebiyet verdiği gibi 104/1 sayılı Genelgenin uygulanmasına yönelik olarak tüm teşkilata duyurulan yazımıza istinaden diğer bankalarda da emanet para tutulmaya başlanılması nedeniyle emanet para hesaplarının denetiminde aksamalar yaşandığı müşahede edilmiştir.
Belirtilen yakınmaların ortadan kaldırılması, olası mağduriyetlerin giderilmesi ve denetimde meydana gelen aksaklıkların önlenmesi amacıyla Bakanlığımız ile Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O ile yapılan görüşmeler neticesinde ilgili Banka tarafından Bakanlığımız Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığına iletilen ve anılan Başkanlıkça da uygun bulunan 26.01.2024 tarihli ve 3 sayılı yazıda; “Kamu kurumları tarafından açılan vadeli mevduat hesaplarına uygulanan faiz oranını belirleyen Kamu Haznedarlığı Faiz Oranının gerek piyasada açıklanmış olan ortalama mevduat faiz oranları baz alınarak belirlenmesi gerekse Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından günlük olarak yayımlanması nedeniyle piyasada yaşanabilecek ani değişikliklere karşı güncelliğini koruyabildiği belirtilerek bundan sonraki süreçte 06.05.2008 tarihli ve 104/1 saylı “Mahkeme Emanet Paraları ile İcra-İflas Dairelerince Tahsil Olunan Paraların Yatırılacağı Bankalar ve İcmal Cetvelleri” konulu Genelgemiz kapsamında bulunan tüm vadeli emanet hesaplarında tabela faiz oranları yerine piyasada yaşanabilecek oynaklığa uyumlu reaksiyon geliştirilebilecek ve nema kaybını ortadan kaldıracak niteliğe sahip “Kamu Haznedarlığı Faiz Oranlarının” referans alınacağı” bildirilmiştir.
Bu itibarla;
İlgi yazı ekindeki Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O’nun 26.01.2024 tarihli ve 3 sayılı yazısı dikkate alındığında, Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O tarafından mahkeme emanet paralarına uygulanacağı belirtilen “Kamu Haznedarlığı Faiz Oranlarının” Anayasa Mahkemesi kararlarında belirtilen paranın değerinin enflasyon karşısında aşınmasının önlenmesi kıstasını karşıladığı, bu şekilde uygulama birliğinin sağlanarak ülke çapındaki tüm emanet para hesaplarına uygulanacak faiz oranının eşit seviyeye gelmesinin sağlanacağı, yine emanet para hesaplarının denetiminde yaşanan aksamaların giderilmesinin ancak bu şekilde mümkün olacağı anlaşıldığından, denetim kolaylığı sağlanması ve emanet paraların bir bankada toplanması amacıyla Genel Müdürlüğümüz tarafından çıkarılan 104/1 nolu Genelge kapsamında mahkemeler ve diğer adalet dairelerinde yürütülen yargısal faaliyetler neticesinde tahsil edilen paraların güncel Kamu Haznedarlığı Faiz Oranları esas alınarak Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O bünyesinde aylık vadeli hesaplarda tutulmaya devam edilmesi,
Vade bitiminde paranın hesapta tutulmaya devam edilecek olması halinde yeni vade tarihindeki güncel Kamu Haznedarlığı referans faiz oranları dikkate alınarak vadenin yenilenmesi hususunda gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi,
Önceki yazılarımıza istinaden yapılan işlemler neticesinde başka bankalarda tutulmaya başlanılan emanet paraların da vade sonunda, Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O’da yer alan hesaplara aktarılmasının gerektiği,
Değerlendirilmektedir.
Bilgi edinilmesini ve keyfiyetin yargı çevrenizdeki mahkemeler, müstakil satış memurlukları ile icra ve iflas dairelerine duyurulmasını rica ederim.